Wszystko, co warto wiedzieć o piorunach oraz instalacjach odgromowych i jak się ubezpieczyć

Nie zaklinaj pogody. Działaj! – poradnik dla każdego w razie burzy

Pioruny: nie tylko najwyższe budowle

Wyładowanie energii może być inicjowane przez wysoką budowlę, w której otoczeniu znajduje się silne pole elektryczne. Ale nie jest to regułą. Pioruny często wybierają obiekt niższy, lecz dobrze uziemiony, o lepszej przewodności elektrycznej. Ważnym czynnikiem jest skład geologiczny: wilgotność gleby oraz przewodność elektryczna warstw ziemi, gdyż piorun wybiera drogę o najmniejszej rezystancji, czyli taką, która najmniej spowalnia przepływ prądu. Dlatego właśnie pioruny częściej trafiają w rzekę płynącą nierównym terenem niż w znajdujące się wokół niej wzniesienia.

Dlaczego lepiej bać się burzy?

Pioruny: trochę historii

Za wynalazcę piorunochronu uważa się Amerykanina Benjamina Franklina. To on, w wyniku swoich badań nad elektrycznością atmosferyczną, zaczął w 1752 roku instalować w Filadelfii pierwsze piorunochrony. Do Europy dotarły one 10 lat później. Do Polski sprowadzono je na rozkaz króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Zlecił on, by wyposażyć w tzw. wówczas „konduktory” Zamek Królewski w Warszawie. Ale nie od razu piorunochrony uzyskały aprobatę naukowców. Wielu uczonych podważało ich skuteczność twierdząc, że zamiast chronić przed wyładowaniami, niepotrzebnie je ściągają. Nadal uważano, że burza to „gniew Boży” i najlepiej jest chronić się przed nim… bijąc w kościelne dzwony. Co jak łatwo się domyślić często kończyło się tragicznie. W ówczesnych czasach dzwonnice były jednymi z najwyższych budowli w miastach, przez co łatwo stawały się „celem” piorunów. Tylko w ciągu 33 lat XVIII w. w Niemczech wyładowania zniszczyły aż 386 dzwonnic i zabiły 103 dzwonników. W samym 1718 r. nawałnica powaliła na wybrzeżu Bretanii 24 wieże kościelne. A w sierpniu 1769 r. piorun uderzył w kościół w Brescii, powodując eksplozję składowanych w nim prawie stu ton prochu, w wyniku czego śmierć poniosło ok. 3 tys. ludzi.

Czym w ogóle są piorunochrony?

Piorunochron to instalacja skonstruowana z przewodników metalowych. Składa się z pięciu zasadniczych części: zwodu, przewodu odprowadzającego, przewodu uziemiającego, złącza probierczego oraz uziomu. Piorunochron umieszczany jest na dachu, by w razie uderzenia odebrał energię i mógł bezpiecznie odprowadzić ją do ziemi. Dzięki temu dom nie ulega zniszczeniu, gdyż cały ładunek elektryczny rozchodzi się po przewodach.

Nie zawsze jednak możliwa jest instalacja piorunochronu klasycznej konstrukcji. W przypadku drapaczy chmur oraz obiektów o walorach estetycznych, np. zabytków, ochrona przed wyładowaniami atmosferycznymi wygląda nieco inaczej. W takich przypadkach stosuje się tak zwane piorunochrony aktywne. Umieszczane są dwa metry powyżej najwyższego punktu budynku. Jego głównymi elementami są głowica i maszt. Jak działają? We wnętrzu głowicy wytwarza się potencjał elektryczny, którego zadaniem jest ściąganie wyładowań.

Czytaj też:

Grad – coraz częściej i mocniej?

Kiedy montaż piorunochronu jest obowiązkowy?

Montaż piorunochronu jest obowiązkowy, gdy wysokość budynku przekracza 15 m, a jego powierzchnia 500 m kwadratowych i stanowi on element rozproszonej zabudowy. Obowiązkiem stosowania instalacji odgromowej objęci są również właściciele obiektów budowlanych z materiałów łatwopalnych, jak np. drewno czy słoma, którą czasami stosuje się do pokrycia dachów. Jednak montaż takiego urządzenia zaleca się na każdym rodzaju budowli. Poprawnie zaprojektowana i zamontowana instalacja odgromowa zabezpiecza obiekt praktycznie w 100%. Budynki obowiązkowo chronione instalacjami odgromowymi są ustawowo kontrolowane. Kontrole takie przeprowadzane są co pięć lat. A w przypadku obiektów szczególnie narażonych na pożary, jak np. stacje benzynowe, co roku. Wspomniane kontrole przeprowadzane są przez osoby legitymujące się specjalnymi uprawnieniami. Wydawaniem i weryfikacją tego typu dokumentów zajmuje się Stowarzyszenie Elektryków Polskich.

Jak jeszcze chronić dom przed burzą?

Gdy nadciąga burza należy:

• pozamykać w mieszkaniu wszystkie drzwi i okna,
• nie palić w kominkach ani piecach, gdyż wydobywający się z komina dym wytwarza kanał ciepłego zjonizowanego powietrza, które jest dobrym przewodnikiem prądu,
• unikać używania sprzętów elektrycznych, ponieważ korzystanie z tych urządzeń, w przypadku uderzenia pioruna w naziemną sieć elektroenergetyczną, grozi porażeniem impulsem rozchodzącym się w przewodach instalacji elektrycznej.

Jeżeli jednak piorun spowoduje zniszczenia domu…

Aby spać spokojnie i nie martwić się skutkami szalejącego żywiołu, poza instalacją odgromową, warto zainwestować również w ubezpieczenie.

Co powinna zawierać polisa mieszkania / domu?

• ochronę murów, czyli konstrukcję budynku,
• elementy stałe, czyli takie, które są trwale przytwierdzone, np.: okna, drzwi, armatura łazienkowa, płytki, wbudowane szafy,
• elementy ruchome, czyli takie, które nie są przytwierdzone na stałe np. meble, sprzęt audiowizualny oraz rzeczy należące do jego mieszkańców, np.: ubrania, książki, sprzęt sportowy,
• garaż wolnostojący,
• budynki dodatkowe, które również znajdują się na działce, takie jak np. szopa czy budynek gospodarczy,
• ogrodzenie.